سرگذشت یک افسر ایرانی: از جنگ‌های استقلال ترکیه تا عملیات رهایی آذربایجان 1298-1325 شمسی

توضیحات محصول

این کتاب، خاطرات سرهنگ سیداحمدجان پولاد (1279-1376 ش) مشتمل بر مجموعه‌ای از رخدادهای نظامی و سیاسی ایران در فاصله‌ی سال‌های 1300 تا 1325 شمسی است. جد نام‌برده از سادات مقیم مازندران و پدرش از تجار آذربایجانی بوده که برای تجارت به ترکیه عثمانی نقل مکان کرده و خود او در شهر از مسیر ترکیه به دنیا آمده و تحصیلات اولیه را در مدرسه‌ی ایرانیان استانبول پشت‌سر گذاشته و سپس وارد مدرسه‌ی نظامی اسلامبول شده است. وی پس از پایان مدرسه‌ی نظام و دو سال خدمت در ارتش ترکیه و شرکت در جنگ استقلال ترکیه (از جمله جنگ لیبی و جنگ بالکان)، به ایران بازمی‌گردد و وارد ارتش می‌شود. سرهنگ جان‌پولاد در این خاطرات، پس از اشاره به دوران جوانی خود در ترکیه که هم از لحاظ آشنایی با زندگی ایرانیان آن حدود مهم و هم از نظر اشاره به گوشه‌هایی از جنگ سرنوشت‌ساز استقلال ترکیه، از تجارب اولیه‌ی خود پس از بازگشت به میهن و استخدام در ارتش جدید ایران می‌نویسد؛ وی در این دوره در مجموعه‌ای از عملیات نظامی در نقاط مختلف ایران شرکت داشته است که یادداشت‌هایش از آن‌ها در پاره‌ای موارد، مانند عملیات ترکمن صحرا (1304) و عملیات نظامی در صفحات شرقی فارس (9-1308) در نوع خود کم‌نظیر و ازمعدود نوشته‌های برجای مانده از این حوادث محسوب می‌شوند و در پاره‌ای موارد مانند شرح وی از رویارویی‌های نظامی لرستان در سال 1306 و یا نبردهای پل‌خان (خرداد 1308) و تامدادی (1309) مکمل دانسته‌های موجود است. بخش بعدی خاطرات سرهنگ جان‌پولاد که با انتقال وی به تیپ اردبیل در زمستان 1311 آغاز می‌شود، کلا به حوادث نظامی آذربایجان اختصاص دارد که پس از نگاهی به تحولات نسبتا آرام سال‌های دهه‌ی 1310 و دگرگونی‌های سازمانی ارتش در این دوره، به شرح چگونگی حمله‌ی نیروهای نظامی بیگانه به ایران و پیش‌آمد واقعه‌ی شهریور 1320 می‌پردازد. واکنش لشکر شمال غرب در قبال این تحولات و چگونگی فروپاشی سریع آن از جمله نکاتی است که در این بخش مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در ادامه‌ی بحث چگونگی مداخلات ارتش سرخ در بسط و توسعه‌ی اغتشاشی که در نهایت به تشکیل حکومت دست‌نشانده‌ی پیشه‌وری در آذربایجان منجر شد بررسی می‌شود و در انتها نیز کم و کیف طرح و اجرای رشته عملیات آذر 1325 که به این غائله خاتمه داد، آمده است. کتاب از چهار پیوست برخوردار است: 1- فهرست اسامی افسران فارغ‌التحصیل ایرانی در مدارس نظامی عثمانی، 2- فهرست اسامی افسران اسیر لشکر 3 شمال غرب در واقعه‌ی شهریور 1320، 3- متن قرارداد پیشه‌وری و درخشانی، 4- شغل‌هایی که از سال 1303 تا 1328 بر عهده‌ی نویسنده بوده است. صفحات پایانی به تعدادی نقشه از عملیات نظامی که نویسنده حضور داشته، عکس‌هایی از نویسنده و نمایه اسامی اختصاص یافته است.